Huzuristan Temiz Bilgi Platformu
Deniz Yaşam Kuşağı – Sucul Yaşam Kuşakları
Denizel yaşam kuşakları derinlik, ışık geçirgenliği, kıyıdan uzaklık, derinlik, açık su ya da dip su olma durumuna göre kendi içinde sınıflandırılır. Işık geçirgenliğine göre ışıklı bölge (fotik zon) ve ışıksız (afotik zon) olarak ikiye ayrılır. Işık suya girdikten sonra çok iyi emildiğinden denizlerin ve okyanusların çok büyük bir kısmına ışık giremez. Karayla suyun birleştiği yer gelgit bölgesidir (intertidal zon). Daha sonra gelen ve kıta sahanlığının hemen üzerinde yer alan kısım neritik bölge, kıta sahanlığını geçtikten sonraki derin kısım da okyanus bölgesi olarak adlandırılır. Dip kısım bentik bölge, açık su kısmı da pelajik bölge olarak adlandırılır.
Gelgit bölgeleri
Gelgit bölgeleri günde iki defa gerçekleşen gelgit döngüsüne göre, değişimli olarak su altında kalan yerlerdir. Bu bölgelerde dalga hareketleri çok güçlüdür. Sıcaklık da günlük olarak çok değişir. Bu bölgede yaşayan canlılar değişken koşullara uyum sağlamıştır. Kayalık yerlerdeki gelgit bölgesinde yaşayan organizmalar sert zemine tutunacak yapılara sahiptir. Çamurlu ya da kumlu zeminli yerlerdeki gelgit bölgelerinde çok az alg bulunur. Buradaki canlıların çoğu kendilerini kuma ya da çamurun içine gömer.
Konuya ait video için tıklayın.
Mercan resifleri
Mercan resifleri tropik denizlerdeki neritik bölgede yer alır. Mercanlar koloni halinde yaşayan mikroskopik hayvanlardır. En önemli özellikleri kalsiyum karbonat salgılayarak dış iskelet oluşturmaları ve bu dış iskeletlerin çok büyük alan kaplamasıdır. Çok çeşitli biçimlerde olabilen ve resifleri oluşturan bu iskeletler üzerinde çok sayıda deniz canlısı türü yaşar. Bu canlılar arasında kalsiyum karbonat üreten algler ve yosunhayvancığı bulunur ve resifin kalsiyum karbonatça zenginleşmesini sağlar. Mercanlar su içindeki mikroskopik organizmalarla beslenen hayvanlardır. Bununla birlikte dokularında fotosentez yapan mikroskopik algler de vardır. Bu alglerin fotosentez ürünleri mercanlara besin sağlar. Mercanlar da alglere güvenli bir yaşam ortamı sağlar. Mercanlar bu algler olmadan yaşayabilir, ancak kalsiyum karbonat depolama hızları çok azalır ve resif oluşturamazlar. Bu algler 30 0C’den yüksek sıcaklıktaki suda mercanların dokularından atılır ve ölürler. Mercanların ağarması olarak bilinen bu olgunun en büyük nedeni küresel ısınmadır. Geri dönüşü olmayan bu sürecin sonunda mercan resiflerinin yok olacağı tahmin ediliyor. Ayrıca mercan iskeletlerinin hediyelik eşya yapımı için toplanması, dışarıdan sokulan istilacı türler gibi etkenler de mercan resiflerini tehdit etmektedir.
Pelajik bölge
Pelajik bölge kıyıdan uzakta, açık sularda yer alır. Tropikal bölgelerdeki yüzey suları, ılıman bölgelerdeki yüzey sularına göre daha düşük miktarda besin içerir. Çünkü bu bölgelerde yüzeydeki sıcak tabaka, yüzey ile derin bölgeler arasında besin alış verişini engeller. Ilıman bölgelerdeki sulardaysa, ilkbahar ve sonbaharda alttaki sular ile yüzey suları birbirine karışır. Bu da besin açısından verimli bir durum yaratır. İlkbaharda derinlerden gelen besinin miktarının artması, fotosentez yapan mikropkopik canlıların sayısının da çok artmasına neden olur. Yeryüzünde gerçekleşen fotosentezin yarısına yakınını, pelajik bölgedeki fotosentez yapan mikroskopik organizmaların gerçekleştirdiği tahmin ediliyor. Bu canlılar aynı zamanda zooplanktonların (hayvan benzeri mikroskopik canlı) besin maddesidir. Zooplanktonlar da deniz canlılarının çoğunun ana besinidir. Işık alan bu bölge dışında derinlerdeki ışıksız bölgede karanlığa uyum sağlamış canlılar yaşar. Bunların kendilerinden ışık çıkarabilen organları vardır.
Bentik bölge
Okyanusun dip kısmı (neritik ve pelajik bölgenin altı) bentik bölge olarak adlandırılır. Kıyıya yakın yerlerdeki bentik bölgeye Güneş ışığı girdiğinden besin açısından çok verimlidir. Algler, çok sayıda omurgasız hayvan ve balık bu bölgede yaşamlarını kolaylıkla sürdürür. Açık sulardaki bentik bölge, derin deniz bölgesi (abissal zon) olarak adlandırılır. Burası genellikle ışıksız ve soğuktur, su basıncı yüksektir. Bu bölgedeki besin maddeleri, ışıklı bölgede ölen canlıların aşağıya düşmesi sonucu oluşur. Bu bölgedeki okyanus sırtlarında yer alan, volkanik kökenli derin deniz hidrotermal kaynaklarının ağızlarında, çeşitli organizmalar yaşar. Buradaki organizmalar ortam karanlık, oksijence fakir ve sıcak olduğu halde kemosentez (ışık enerjisi olmadan organik madde sentezlenmesi) yaparak besin üretir. Bu organizmaların ürettiği besinlerden de dev deniz solucanları, eklembacaklılar, derisidikenliler yararlanır.