İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı | İslamiyet Etkisindeki Türk Edebiyatı Genel Özellikleri | Geçiş Dönemi Eserleri

Genel Özellikler
a) İslam'ın doğuşundan ve Türk Boylarının Müslümanlığı kabul edişlerinden önceki zamanlarda olmuştur. Eski Türk dini (Gök Tanrı dini) ile yer yer Budizm, Maniheizm gibi Asya dinlerinin inanç esaslarından etkilenmiştir.

b) Yabancı etkilerden oldukça uzaktır. Üç ana dönemin, “yerlilik” ve “millilik” açısından en önde olanıdır.

c) Dil Türkçedir. Yabancı sözcük yok gibidir. “Halk dili-seçkinlerin dili” biçiminde bir bölünme yoktur. Dönemin sonlarına doğru Göktürk ve Uygur şiveleri birbirinden ayrılmaya yüz tutmuştur.

d) Genellikle sözlüdür. Yazılı eser azdır.

e) Genellikle anonimdir. Pek az eserin sahibi bellidir.

f) Genellikle manzumdur. Düzyazı daha az kullanılmıştır.

g) Türk nazmının geleneksel biçim özellikleri, bu dönemde belirginleşmiş görünür. Hece ölçüsü, dörtlük birimi, yarım uyak ve redif kullanılmıştır.

h) Şiir ve edebiyat, müzikle iç içedir. Genellikle kopuz eşliğinde uygulanır.

i) Atlı göçebe hayatının izlerini taşır.

j) Yiğitlik, yurt sevgisi, doğa sevgisi, ölüm, töreler ve inançlar, işlenen başlıca tema ve konuları ve temaları oluşturur.

k) “Şaman, baksı, oyun, ozan, kam” adı verilen din adamları yanı zamanda şair, edebiyatçı ve müzisyendir.

l) En çok rastlanan ürünler; destanlar sagular, koşuklar ve savlardır.



“Destan” çok yaygın olduğundan bu döneme Destan Devri Türk Edebiyatı adı da verilir.