BAROMETRE ILE BIR BINANIN YUKSEKLIGI NASIL OLCULUR?

Kisa bir sure once, benden bir fizik sinavi puanlamasinda hakemlik yapmami
isteyen meslektasimdan cagri aldim. Meslektasim fizik sinavindaki bir
soruya verdigi yanit nedeniyle ogrencilerinden birine "sifir" puan takdir
etmisti. Ogrencisi de "eger puan yontemi adil olsaydi, en yuksek puani
alacagini" iddia etmekteydi.

Meslektasim ve ogrencisi sonunda verilen yaniti, tarafsiz bir hakeme
puanlatmak icin anlasmaya varmislardi. Hakem olarak da beni secmislerdi.

Arkadasimdan cagriyi alir almaz, kendisine ugradim ve sinavda sorulan
soruyu okudum: "Barometre yardimiyla yuksek bir binanin yuksekliginin ne
sekilde saptanacagini gosterin."

Ogrencinin yaniti da soyleydi: "Barometreyi alıp binanin en ust katina
cikaririz. Barometrenin ucuna bir ip baglar ve yukaridan caddeye
sarkitiriz. Tekrar ipi yukari ceker ve ipin uzunlugunu olceriz. Ipin
uzunlugu bize binanin yuksekligini verir."

Yanit cok ilginicti, fakat ogrenciye bunun icin puan verilebilir
miydi? Ogrencinin, soruyu tam ve dogru bicimde yanitladigindan, bu sorudan
tam puan almak icin guclu bir nedene sahip oldugunu anladim. Diger
taraftan ogrenciye tam puan verilecek olursa, ogrenci fizik dersinden
yuksek bir notla gececekti. Yuksek bir not ise ogrencinin fizik dersiyle
ilgili davranislari kazandiginin gostergesiydi, fakat sorunun yaniti onun
fizik bildigini ortaya koymuyordu.

Bunun uzerine ogrenciye ayni soruyu bir daha yanitlamasini
onerdim. Anlasmaya vardiktan sonra, ogrenciye soruyu yanitlamasi icin 6
dakikalik bir sure tanidim ve yanitin icinde onun fizik dersinde kazandigi
davranislari ortaya koymasi gerektigini soyledim. Bes dakika gecmesine
karsin, ogrenci hicbirsey yazmamisti. Baska bir sinifta dersimin baslamak
uzere oldugunu soyleyerek yanit vermekten vazgecip,gecmedigini
sorudum; fakat ogrencinin cevabi:

"Hayir vazgecmedim" seklindeydi.
"Bu soruya verilebilecek pek cok yaniti oldugunu, bunlardan en iyisini
secmeye calistigini" belirtti. Karistigim icin ozur dileyip, soruyu
cozmeye devam etmesini soyledim. Bir dakika sonra ogrenci yanitini verdi:

"Barometreyi binanin en ustune cikaririm ve cati katindan asagi egilerek
barometreyi birakirim. Birakir birakmaz kronometreyle zaman tutmaya
baslarim. Barometre yere carpar carpmaz kronometreyi durdurur ve "S= ½ a
t2 " (S esit bir bolu iki a t kare) formulu ile binanin yuksekligini
hesaplarim."

Bu yanit karsisinda, meslektasima devam etmek isteyip istemedigini
sordum. Meslektasim ogrenciye hak ettigi puani verecegini soyledi. Tam
yanlarindan ayrilirken ogrencinin "pek cok yaniti
bulundugunu" soyledigini hatirlayarak,diger yanitlarin neler oldugunu
sordum.

"Evet, barometre yardimiyle yuksek bir binanin yuksekligini bulmanin pek
cok yolu vardir" dedi. "Ornegin,gunesli bir gunde disari cikar, hem
barometrenin golgesini hem de barometrenin boyunu, daha sonra da binanin
golgesini olcerek, basit bir oranlamayla yuksekligini bulabiliriz."

"Cok guzel, diger yontemlerin nedir?" diye sordum.
"Cok basit bir yontem daha var ki onu siz de begeneceksiniz. Bu yontemde,
barometreyi elimize alir ve binanin merdivenlerinden en ust kata dogru
tirmanmaya baslariz. Merdivenleri tirmanirken barometrenin boyu kadar
duvarboyunca isaretleyerek ilerleriz. Daha sonra isaretleri sayariz ve
isaretlerin sayisi bize barometrenin birimi cinsinden binanin yuksekligini
verir. Bu yontem dogrudan olcmeye ornektir."

Daha karmasik bir yontem isterseniz, bunun icin barometreyi bir ipin ucuna
baglar ve sarkac gibi sallamaya baslarsiniz. Boylece en alt katta ve
binaninen ustunde "g" degerini saptayabilirsiniz. Bu iki g degerinin
farkindan ilke olarak binanin yuksekligini bulabilirsiniz."

Sonunda ogrenci sozlerini su sekilde tamamladi:
"Eger cozum icin, fizikle bir sinirlama getirmezseniz daha pek cok
yanitbulunabilir. Ornegin,barometreyi alip alt kattaki kapicinin odasina
gidersiniz. Kapiciya eger binanin yuksekligini size soyleyecek olursa
barometreyi ona vereceginizi bildirir ve binanin yuksekligini
ogrenebilirsiniz



Bunun psikoloji ile alakasını umarım anlamışsınızdır .Alakası şu ki kendinize at gözlükleri takarak olayı ilk kendi kafanızda kısıtlamayın kendinizi serbest bırakın ve basit ama kaliteli düşünün!!![[/b]/blue]